Książka Reporterska Roku 2024 – co wyróżnia tegorocznych nominowanych?

Nagroda Książki Reporterskiej Roku to jedna z istotnych kategorii plebiscytu Grand Press – prestiżowej nagrody dziennikarskiej, która od 1997 roku wyłania najlepszych polskich dziennikarzy. Pierwsza edycja dla publikacji odbyła się w 2020 roku, a od tej pory stała się jednym z najistotniejszych wyróżnień dla autorów książek non-fiction w Polsce. Celem nagrody jest promowanie reportażu jako gatunku literackiego, który łączy faktograficzną narrację z dogłębną analizą społeczną.

Czym musi charakteryzować się Książka Reporterska Roku?

Nagroda przyznawana jest książkom, które odznaczają się nie tylko wysokimi walorami merytorycznymi, ale także literackim warsztatem. Do nagrody nominowane są publikacje, które:

• cechują się solidnym researchem, dobrą kompozycją i precyzyjną redakcją,
• wykazują wrażliwość etyczną i społeczną autora/ki, przy zachowaniu zasad warsztatu dziennikarskiego (w tym zwłaszcza opisywania prawdziwych wydarzeń i postaci),
• ukazują pogłębioną analizę rzeczywistości bazującą na wiedzy, dociekliwości oraz rzetelności autora/ki.

Zwycięzcę wybiera jury składające się z kompetentnych i niezależnych ekspertów literatury i reportażu Dodatkowo podczas plebiscytu przyznawana jest także Nagroda Czytelników, która pozwala publiczności wybrać swoją ulubioną pozycję.

Jakie książki dotąd zdobyły nagrodę?

Nagroda Książki Reporterskiej Roku została wprowadzona w 2020 roku jako część plebiscytu Grand Press mającego na celu wyróżnianie najlepszych książek reporterskich. Od tej pory, co roku, wybierane są tytuły, które wyróżniają się zarówno rzetelnością dziennikarską, jak i literackim warsztatem, stanowiąc istotny głos w społecznym dyskursie.

Pierwszą laureatką Nagrody Książki Reporterskiej Roku została Olga Gitkiewicz, która w reportażu Nie zdążę opisuje codzienne dramaty transportowe mieszkańców małych miast i wsi. W 2021 roku nagrodzona została Katarzyna Wężyk za książkę Aborcja przedstawiającej historię odwiecznych sporów wokół aborcji oraz głosy kobiet, które podjęły decyzję o jej dokonaniu. W 2022 roku wyróżniono Ilonę Wiśniewską za Migot. Z krańca Grenlandii, reportaż o codziennym życiu mieszkańców dwóch małych miejscowości na północy Grenlandii. Natomiast w 2023 roku nagroda trafiła do Bartka Sabeli za wstrząsającą Wędrówkę tusz, ukazującym różnorodne perspektywy dotyczące przemysłu hodowlanego, w tym hodowców, pracowników ferm, weterynarzy, aktywistów praw zwierząt, a także religijnych i politycznych liderów.

Oprócz głównej nagrody każdego roku przyznawana jest także Nagroda Czytelników, w której wybór pada na książki, które szczególnie przypadły do gustu publiczności. W poprzednich latach były to między innymi:

2020 – Dorota Karaś, Marek Sterlingow, Walentynowicz. Anna szuka raju

2021 – Katarzyna Wężyk, Aborcja jest

2022 – Bartosz Jakubowski, Zderzenie czołowe. Historia katastrofy kolejowej pod Szczekocinami

2023 – Piotr Wróblewski, Żarnowiec. Sen o polskiej elektrowni jądrowej

Książka Reporterska Roku 2024 – długa lista nominowanych

Praca jurorów dzieli się na dwa etapy. Pierwszy rozpoczął się na początku sierpnia, kiedy zapoznawali się ze wszystkimi zgłoszonymi tytułami. Kulminacją tej fazy było spotkanie jury w piątek 15 listopada, podczas którego wybrano książki nominowane do finału. Podczas drugiego etapu spośród dwunastu finalistów wybrano pięć najlepszych tytułów, z których zostanie wyłoniony zwycięzca.

Nominowane w drugim etapie zostały:

Aneta Prymaka-Oniszk, Kamienie musiały polecieć. Wymazywana przeszłość Podlasia –

Autorka przełamuje milczenie na temat trudnej i złożonej historii Podlasia, tworząc opowieść o pogranicznym sąsiedztwie. Zastanawia się nad tym, co oznacza wspólne życie – a może życie obok siebie? Ukazuje, jak jedni czasem występują przeciwko drugim, by potem to ignorować. Odkrywa nieznane aspekty przeszłości regionu, łącząc historie osobiste mieszkańców z szeroką narracją historyczną.

Joanna Tokarska-Bakir – Kocia muzyka. Chóralna historia pogromu krakowskiego. Tom I

Pierwszy tom pracy poświęconej pogromowi Żydów w Krakowie w 1945 roku zgłębia społeczne, religijne i kulturowe tło tych dramatycznych wydarzeń. Autorka szczegółowo bada mechanizmy, które doprowadziły do aktów przemocy, zabierając czytelnika w trudną podróż przez historię. W tej książce znajdujemy się w samym centrum wydarzeń, patrzymy na nie oczami ofiar, sprawców i śledczych, co pozwala na głębsze zrozumienie złożoności tej tragedii.

Marta Sawicka-Danielak – Oko tygrysa. Opowieść o bestii, którą stworzył człowiek

Wielowątkowy reportaż zabiera czytelnika w fascynujący i zarazem przerażający świat tygrysów. Autorka analizuje złożoność relacji między ludźmi a tymi drapieżnikami, badając zarówno ich miejsce w mitologii Azji, jak i plemiennych opowieściach z Syberii. Przedstawia nie tylko historie ofiar ataków tygrysów, ale także osoby, które przeżyły takie spotkania, oferując kompleksowy obraz życia w trudnych warunkach lasów delty Gangesu i indyjskich Sundarbanów.

Bartosz Józefiak – Patodeweloperka. To nie jest kraj do mieszkania

Poruszający reportaż o polskim rynku mieszkaniowym, ukazujący ogrom nadużyć deweloperów oraz bezsilność lokatorów w obliczu braku skutecznych regulacji prawnych. Autor ujawnia absurdalne praktyki branży, które mają poważne konsekwencje społeczne, oraz demaskuje hipokryzję i niewydolność systemu, napędzanego chciwością.

Dorota Karaś, Marek Sterlingow – Urban. Biografia

Szczegółowa biografia Jerzego Urbana, kontrowersyjnego dziennikarza i rzecznika rządu PRL, ukazuje jego życie jako balansowanie pomiędzy prowokacją a politycznym pragmatyzmem. Autorzy stworzyli wielowymiarowy portret jednej z najbardziej mrocznych postaci powojennej Polski, odsłaniając mechanizmy władzy, układy i podejrzane interesy, które kształtowały polityczną rzeczywistość zarówno w PRL-u, jak i w III RP.

Nominacje do Książki Reporterskiej Roku 2024 to prawdziwa uczta dla miłośników reportażu. Jeśli mieliście okazję przeczytać któryś z tych tytułów, koniecznie napiszcie, co Was w nich zaskoczyło lub poruszyło. Które z tych dzieł uważacie za najważniejsze i dlaczego? A może któraś z nich zainspirowała Was do działania? Podzielcie się swoimi przemyśleniami w komentarzach!

Zobacz, jak wyglądają Kulisy sukcesu akcji promującej czytelnictwo