Wrzesień w literaturze faktu: po jakie reportaże warto sięgnąć?
Wrzesień przynosi ze sobą nie tylko chłodniejsze dni, ale także ciekawe premiery na rynku książki. Wśród nich znajdują się reportaże, które oferują głębokie spojrzenie na różnorodne aspekty naszego życia. Od osobistych historii, przez społeczne wyzwania, po historie skrywane przed światem. Wśród wybranych przez nas premier z kręgu non-fiction znajdziecie książki, które otwierają oczy na problemy, o których często boimy się mówić. Także te, które zabiorą Was w podróż do nieznanych zakamarków świata, przeszłości czy doświadczeń ludzi.
Wielkie zmęczenie. Osobista historia cukrzycy
Autor: Katarzyna Kazimierowska
Wydawnictwo: Krytyka Polityczna
Data premiery: 4.09.2024
Książka przedstawia złożoność życia z cukrzycą typu 1, ukazując codzienne wyzwania i rzeczywistość osób zmagających się z tą chorobą.
Na cukrzycę w Polsce choruje 3,5 miliona ludzi. Co jedenasty Polak. Osób z cukrzycą typu 1 jest 200 tysięcy – z czego 10 proc. to dzieci. A jednak nie mamy pojęcia o istnieniu planety CT1, dopóki sami na niej nie wylądujemy jakimś kosmicznym zbiegiem okoliczności.
Na planecie CT1 wszystko bywa na opak. Jesz, kiedy nie masz ochoty; nie jesz, kiedy jesteś głodna. W nocy pijesz słodki napój; przepłukujesz się wodą z cytryną cały następny dzień. Czasem robisz dziwne rzeczy zupełnie nieświadoma hipoglikemii. Na przykład mdlejesz na ulicy i budząc się w karetce, dziękujesz opatrzności, że nie wzięto cię za pijaną.
Cukrzyca typu 1 znana jest od zawsze, ale żyć z nią umiemy – dzięki dostarczanej zewnętrznie insulinie – od nieco ponad stu lat. I pomimo tych stu lat wciąż nie odróżniamy cukrzycy typu 1 od tej typu 2, a osoby żyjące z „jedynką” wciąż spotykają się ze stereotypami i niezrozumieniem. Ta książka chce to zmienić. Pokazać, jak wygląda życie z „jedynką”. I dlaczego różni się wszystkim i nie różni się niczym od tego bez cukrzycy wpisanej w rytm dnia.
Niewysłuchani. O śmierci samobójczej i tych, którzy pozostali
Autor: Monika Tadra, Halszka Witkowska
Wydawnictwo: Prószyński i S-ka
Data premiery: 10.09.2024
Autorki badają traumatyczne skutki śmierci samobójczej, obrazując ból, żal i poczucie winy osób dotkniętych stratą bliskich.
Poruszająca opowieść o tych, których nikt nie chce wysłuchać.
Straciłam męża. Straciłem syna. Matkę. Babcię. Uczniów. Koleżankę z pracy.
Według najnowszych badań każda śmierć samobójcza dotyka 135 osób w otoczeniu człowieka, który odebrał sobie życie. Wśród nich znajdują się rodzina, przyjaciele, koledzy, znajomi. Pytanie „dlaczego?” unosi się w powietrzu – przez dni, tygodnie, miesiące, ale i całe lata po tragicznej śmierci. Spróbujmy choć częściowo na nie odpowiedzieć.
Monika Tadra zebrała trzynaście opowieści o bólu, żalu i gniewie, a przede wszystkim poczuciu winy. Dr Halszka Witkowska, ceniona specjalistka w dziedzinie suicydologii, rozłożyła traumatyczne przeżycia na czynniki pierwsze, by pomóc zrozumieć, co czują ludzie w żałobie po osobie, która popełniła samobójstwo. Ich książka to pozycja nie tylko dla tych, którzy kogoś stracili. To lektura dla każdego, kto pragnie nauczyć się słuchać – a nie raz okazało się, że jedna szczera rozmowa uratowała czyjeś życie.
Panny służące. Historia nadużycia
Autor: Alicja Urbanik-Kopeć
Wydawnictwo: Post Factum
Data premiery: 11.09.2024
Obraz mrocznych stron życia służących w XIX wieku, ukazujący nadużycia i społeczne nierówności, które dotykały młode kobiety zatrudnione w domach bogatych rodzin.
Pod koniec XIX wieku w samej tylko Warszawie pracowało prawie 40 tysięcy pokojówek, garderobianych i panien do wszystkiego. Młodych imigrantek ze wsi, samotnych w dużym mieście, bezbronnych. Ta książka jest opowieścią o nadużyciach, których na służących dopuszczali się właściwie wszyscy, którzy się z nimi stykali. Od Kościoła, zainteresowanego zbawieniem ich duszy, ale już nie sprawiedliwą karą dla molestujących panów domu, przez panie, które służbę ignorowały, poniżały i zwalniały z byle powodu, aż po emancypantki i socjalistów, którzy chcieli pomóc, ale nie wiedzieli jak.
Wybrakowane. Jak leczono kobiety w świecie stworzonym przez mężczyzn
Autor: Elinor Cleghorn
Tłumaczenie: Paulina Surniak, Adrian Stachowski
Wydawnictwo: Poznańskie
Data premiery: 11.09.2024
Dramatyczne przykłady błędów w diagnozowaniu oraz leczeniu kobiet, ujawniające, jak przez wieki były one ignorowane i lekceważone przez system ochrony zdrowia.
Wybrakowane to poruszająca książka, która rzuca nowe światło na historię medycyny, podróż przez wieki błędnych diagnoz, krzywdzących mitów i niedowierzania wobec kobiet i ich cierpienia.
Elinor Cleghorn sama doświadczyła bezsilności, kiedy lekarze ignorowali jej ból i objawy aż przez siedem lat – po upływie których w końcu zdiagnozowano u niej tocznia. Osobista walka z chorobą stała się punktem wyjścia dla monumentalnego studium na temat tego, jak medycyna od wieków zawodzi kobiety. Cleghorn z wielką pasją i precyzją ukazuje, jak od okresu starożytnej Grecji, przez mroczne czasy procesów czarownic, aż po współczesne zmagania z nierozpoznanymi dotąd chorobami cierpiące kobiety były lekceważone, demonizowane, a wreszcie – poddawane brutalnej kontroli.
Autorka ujawnia, jak wiele z dzisiejszych medycznych uprzedzeń i błędów ma swoje korzenie w przeszłości oraz jak te zaniedbania wpłynęły na życie i zdrowie niezliczonych kobiet. To opowieść o cierpieniu, ale także o sile i walce, oddanie hołdu biegnącej przez wieki sztafecie chorujących kobiet, które nie ustawały w domaganiu się szacunku oraz prawa do wiedzy i decydowania o swoim ciele.
Jeśli kiedykolwiek czułaś się zlekceważona przez medycynę, jeśli szukałaś odpowiedzi na przyczynę swoich dolegliwości i spotkałaś się z niedowierzaniem – ta książka jest dla ciebie.
Czysta Ameryka. Przemilczana historia eugeniki
Autor: Elizabeth Catte
Tłumaczenie: Rafał Lisowski
Wydawnictwo: Czarne
Data premiery: 18.09.2024
Ukazanie przeszłości amerykańskiego ruchu eugenicznego, jego brutalnych i zapomnianych działań ukierunkowanych na izolację oraz kontrolę „niepożądanych” jednostek.
W pierwszych dekadach XX wieku Amerykanie reklamowali eugenikę na jarmarkach, uczestniczyli w konkursach na „najsprawniejsze rodziny” i oglądali filmy zachwalające właściwy dobór małżonków dla uzyskania jak najzdrowszego potomstwa. Setki uniwersytetów w całym kraju kształciły lekarzy i pracowników opieki społecznej tak, by mniej skupiali się na leczeniu, a bardziej na izolacji i kontroli „niepożądanych”: biednych, chorych psychicznie, niezaradnych, „mieszańców”. Kraj na oszałamiającą skalę zaakceptował dogmat, który koił amerykańskie niepokoje: choroby społeczne, podobnie jak te fizyczne, da się wyleczyć.
Elizabeth Catte kreśli historię ruchu eugenicznego w USA, biorąc za przykład stan Wirginia i łącząc perspektywę badaczki z osobistym zaangażowaniem: tuż obok jej domu, w Western State Hospital, dokonano przymusowej sterylizacji tysiąca siedmiuset osób. Dziś trudno znaleźć wzmianki na ten temat – podobnie jak o przymusowych wysiedleniach osób uznanych za „zdegenerowane genetycznie” czy obozach pracy, do których kierowano chorych psychicznie. Szpital przekształcono w luksusowy hotel.
Czysta Ameryka to wciągająca opowieść o tym, co kierowało wyznawcami ruchu eugenicznego: zbiorowym lęku przed światem, w którym bogactwo i biały kolor skóry nie gwarantowałyby władzy.
Bez skazy. Korea Południowa i mroczne strony obsesji piękna
Autor: Elise Hu
Tłumaczenie: Piotr Grzegorzewski, Marcin Wróbel
Wydawnictwo: Poznańskie
Data premiery: 25.09.2024
Książka bada, jak koreański przemysł kosmetyczny i kultura piękna wpłynęły na społeczeństwo, odkrywając mroczne aspekty obsesji na punkcie perfekcji i jego wpływ na jednostki.
Odważne spojrzenie na standardy piękna przez pryzmat dynamicznie rozwijającego się w Korei Południowej przemysłu K-beauty i kultury, którą promuje.
Koreańska pielęgnacja zawładnęła wyobraźnią ludzi na całym świecie, obiecując swego rodzaju hipnotyzującą doskonałość. Produkty do makijażu oraz pielęgnacji skóry w opakowaniach imitujących mleczne koktajle i urocze pandy, kolorowe maseczki i olejki – półki sklepowe uginają się pod mnogością kosmetyków mających rozwiązać każdy urodowy problem – wszystko po to, aby wzbudzić pragnienie posiadania, zafascynować i promować konsumpcjonizm.
W ciągu kilku lat światowy przemysł K-beauty wzrósł czterokrotnie. Dziś jest wart 10 miliardów dolarów i ciągle rośnie. I choć konsumpcjonizm społeczeństw jest znaczącym problemem, ewolucja kultury i standardów piękna wiąże się także z mroczniejszymi zagadnieniami.
Gdzie postawić granicę w świecie, w którym technologia umożliwia poprawę niemal każdego elementu wyglądu – od niedoskonałości skóry, przez wyszczuplanie talii i ud, po zmianę kształtu szczęki?
Jakie niebezpieczeństwa czyhają na społeczeństwo, którego nadrzędną wartością jest niekończące się samodoskonalenie, a nieskazitelny wygląd jest nie tylko propagowany, ale i możliwy? Jaki jest rzeczywisty, nie tylko finansowy, ale i psychiczny i społeczny koszt kultury piękna?
Zaśnięcie Anisy. Opowieść o polskich starowierach
Autor: Katarzyna Roman-Rawska
Wydawnictwo: Czarne
Data premiery: 25.09.2024
Reportaż przybliża historię i codzienne życie polskich starowierów, łącząc osobiste wspomnienia z szerszym kontekstem ich religijnej i kulturowej tożsamości.
Historia polskich starowierów rozpoczyna się w XVII wieku, gdy zbuntowali się przeciwko reformom religijnym i opuścili Rosję. Nieśli ze sobą po kilka tobołków i nadzieję na spokój. Podzielili się na wiele drobniejszych wspólnot: zamieszkali w Chinach, Australii, Stanach Zjednoczonych. Część z nich osiadła w okolicach Suwałk, Sejn i Augustowa. Wielu z nich do dziś kultywuje swoją tradycję.
Katarzyna Roman-Rawska w 7530 roku od stworzenia świata przystąpiła do wywoływania wspomnień i zbierania opowieści. Starowierkami były jej matka Olga, babcia Anisa, prababki Agafia oraz Warwara, która sprawowała posługę szamanki, a także praprababki: Agrypina, Warwara, Fiewronia, Anna. Opowiada o dumie i wstydzie ze swojego pochodzenia, o trudnej rosyjskiej polskości, a może polskiej rosyjskości. O zakamarkach starowierskich domów, w których wciąż kryją się ikony. O radości, jaka płynie z obrządków religijnych, ale też o pozostawaniu na marginesie wielkiej historii. I o zwyczajnym życiu, które może rozczarować tych, którzy starają się na siłę egzotyzować tę społeczność.
„Zaśnięcie Anisy” to intymna, nostalgiczna opowieść o jednej z najmniejszych mniejszości religijnych w Polsce. Roman-Rawska, łącząc perspektywę badaczki i starowierki, spisuje historię swojej matczyzny i dobrowolnej przynależności do niej.
Dama z grasiczką. Zwykłe i niezwykłe historie medyczne oczami patolożki
Autor: Paulina Łopatniuk
Wydawnictwo: Poznańskie
Data premiery: 25.09.2024
Autorka zabiera czytelników w fascynującą podróż przez tajemnice ludzkiego ciała, odkrywając niezwykłe i nieznane aspekty schorzeń, które patomorfolożka spotyka w swojej pracy.
Bardziej odrażające czy jednak fascynujące? Zawsze śmiertelnie niebezpieczne czy może czasem choć odrobinę zabawne? Wszelkie schorzenia, o których chcecie wiedzieć więcej, ale nie mieliście kogo zapytać: nowotwory i pasożyty, choroby weneryczne, niezwykłe defekty genetyczne, tajemnicze pozostałości rozwojowe i… zanikające nieużywane narządy (nie, nie, wcale nie chodzi o to, o czym myślicie). Paulina Łopatniuk zabiera nas w oszałamiającą podróż po zakamarkach ludzkiego ciała, a galeria opisywanych przez nią przypadków może przyprawić o zawroty głowy. Czy wiecie, że można chorować na nowotwór narządu, którego się nie ma? Że pewnymi nowotworami można się zarazić, a do rozwoju innych mogą się przyczynić pasożyty? Że można mieć kilka śledzion, ale ani jednej rzepki? Albo gdzie w naszym ciele kryją się najprawdziwsze sezamki?
Mówią, że najważniejsze jest wnętrze. Mało kto wie o nim więcej niż patomorfolożka.
* Opisy książek pochodzą z portalu LubimyCzytać.
Przeczytaj także o Debiutującej autorce odsłaniającej kulisy książki „Licencja na czarowanie”.
